SƯ ĐOÀN 10 TRONG CHIẾN DỊCH TÂY NGUYÊN 

                                           Phần  IX

                       GIẢI PHÓNG NHA TRANG , CAM RANH

                               

 8 giờ sáng 1/4 , sau khi nhận được tin từ Trung đoàn trưởng Trung đoàn 24 - Vũ Tài báo về đã chiếm được Sở chỉ huy Lữ đoàn dù 3 và cánh quân của Trung đoàn 28 sau khi tiêu diệt Tiểu đoàn 2 dù trên đèo Phượng Hoàng  đã gặp cánh quân của Trung đoàn 24 đánh chốt chặn ở phía sau Lữ dù 3 làm cho không khí ở Sở chỉ huy Sư đoàn phấn chấn hẳn lên . Lữ dù 3 một lực lượng mạnh nhất của quân địch đã thua trận bỏ chạy chắc chắn sẽ có tác động lớn đối với lực lượng địch còn lại của Quân đoàn 2 . Thấy tình hình phát triển thuận lợi , để truy kích tiếp quân địch , Sư trưởng Hồ Đệ quyết định điều Tiểu đoàn 3 của Trung đoàn 28 cùng toàn bộ lực lượng xe tăng , xe thiết giáp , pháo binh , pháo cao xạ đang đi cùng sang tăng cường cho Trung đoàn 24 và lệnh cho Trung đoàn trưởng Trung đoàn 24 - Vũ Tài nhanh chóng tổ chức lực lượng đánh chiếm Trung tâm huấn luyện Lam Sơn , Trung tâm huấn luyện Dục Mỹ và thị trấn Ninh Hoà . Sư đoàn cử đồng chí Vũ Đình Thước - Tham mưu phó Sư đoàn trực tiếp chỉ huy mũi tiến công này .

   Lam Sơn là trung tâm huấn luyện lớn của địch , tại đây địch có khoảng trên 1000 tên , sau khi được tin Lữ dù 3 thua trận , tên Đại tá chỉ huy trưởng Trung tâm huấn luyện hoảng sợ vội vã cho bính lính ở đây rút chạy theo lính dù  . 9 giờ ngày 1/4 , Trung đoàn 24 đã chiếm được Trung tâm huấn luyện Lam Sơn . Để tiếp tục phát triển tiến công , Tham mưu phó Sư đoàn - Vũ Đình Thước lệnh cho Trung đoàn 24 đưa Tiểu đoàn 6 vòng lên phía Bắc  bao vây căn cứ Dục Mỹ , Tiểu đoàn 3 - Trung đoàn 28 sẽ cùng xe tăng , xe thiết giáp đánh thẳng theo trục đường 21 vào Dục Mỹ . 

 Dục Mỹ là Trung tâm huấn luyện biệt kích lớn của quân đội Nguỵ cách Trung tâm huấn luyện Lam Sơn chừng vài km . Tại đây chúng thường xuyên có hàng ngàn lính huấn luyện . Cũng như ở Trung tâm huấn luyện Lam Sơn , khi bộ binh và xe tăng ta tiến vào đây địch chống cự yếu ớt rồi bỏ chạy . 13 giờ ngày 1/4 , Tiểu đoàn 3 - Trung đoàn 28 và tiểu đoàn 6 - Trung đoàn 24 đã chiếm được căn cứ Dục Mỹ . Do tốc độ tiến quân của quân ta quá nhanh nên rất nhiều xe , pháo địch ở đây đã không kịp chạy . Tại căn cứ Dục Mỹ , Trung đoàn 24 thu được 15 khẩu pháo 105 ly và 155 ly , một khẩu pháo 175 ly cùng nhiều xe cộ , vũ khí , phương tiện chiến tranh khác của địch .

   

    Nhằm ngăn chặn quân ta phát triển ra Ninh Hoà và quốc lộ số 1 , địch huy động nhiều tốp máy bay đến ném bom phá cầu Dục Mỹ và vào đội hình tấn công của ta , bom địch đã đánh trúng chiếc xe thiết giáp R - 033 của đại đội 3 ,  làm bị thương và hy sinh gần một chục cán bộ , chiến sỹ của đại đội 3 thiết giáp và bộ binh , trong đó có đồng chí Sỹ là Trưởng xe R- 033 . Nhận thấy thời cơ phát triển tấn công đang rất thuận lợi , địch đang hoảng loạn tháo chạy , đường tới Ninh Hoà và Quốc lộ 1   không còn xa , chỉ còn 14 km , Tham mưu phó Vũ Đình Thước lệnh cho Trung đoàn 24 và Tiểu đoàn 3 - Trung đoàn 28 khẩn trương tổ chức lực lượng , tấn công Ninh Hoà . 

  Ninh Hoà là một thị trấn nằm ở ngã ba giữa quốc lộ 21 , từ Buôn Ma Thuột đi xuống với quốc lộ 1 từ Phú Yên vào . Vị trí này có ý nghĩa rất quan trọng đối với địch . Giữ được Ninh Hoà địch sẽ không bị chia cắt chiến lược giữa Quân khu 1 với Quân khu 3 . 

 Kế hoạch đánh chiếm Ninh Hoà được Tham mưu phó Vũ Đình Thước thống nhất như sau : 

  - Tiểu đoàn 3 - Trung đoàn 28 cùng xe tăng , xe bọc thép đánh thẳng theo trục đường 21 . 

- Tiểu đoàn 6 của Trung đoàn 24 hình thành một mũi từ phía Bắc đánh vào Ninh Hoà

Nhưng lúc 15 giờ ngày 1/4 , sau khi nắm được thông tin từ bộ phận trinh sát phái đi trước nắm tình hình địch ở Ninh Hoà của Trung đoàn 24 báo về cho biết , quân chủ lực địch tại Ninh Hoà đang hoảng loạn rút chạy , tại Ninh Hoà địch chỉ còn lực lượng địa phương quân nên Tham mưu phó Vũ Đình Thước quyết định , lệnh cho Tiểu đoàn 3 cùng xe tăng , xe bọc thép tấn công ngay quân địch ở Ninh Hoà . Trước sự tấn công mãnh liệt của xe tăng , xe bọc thép và các loại hỏa lực của ta , Đại đội bảo an địch chốt giữ ở đây đã hoảng sợ , vất súng bỏ chạy . 17 giờ ngày 1/4 , Tiểu đoàn 3 cùng xe tăng , xe bọc thép đã chiếm được quận lỵ Ninh Hoà .

Về phía Quân đoàn 2 địch , sáng ngày 1/4 , sau khi được tin Lữ dù 3 thua trận ,  tuyến phòng thủ ở đèo Phượng Hoàng bị phá vỡ . Phạm Văn Phú - Tư lệnh Quân đoàn 2 đã  triệu tập một cuộc họp khẩn tại Nha Trang để bàn kế hoạch phòng thủ Nha Trang và quyết định cử Trung tướng Phạm Quốc Thuần - chỉ huy trưởng Trường hạ sỹ quan Đồng Đế làm Tư lệnh Mặt trận Nha Trang , đồng thời ra lệnh thiết quân luật 24/24 , củng cố các trận địa phòng thủ , gom các đám tàn binh thành lập đơn vị mới , bổ xung thêm súng đạn cho lực lượng bảo an , dân vệ nhằm ngăn chặn không cho quân ta tiến về Nha Trang nhưng kế hoạch này của Tướng Phạm Văn Phú đã không thực hiện được vì lính dù thua chạy làm lính các đơn vị khác không còn tinh thần chiến đấu và chạy theo lính dù .

 

Về phía Sư đoàn sau khi được tin quân ta đã phát triển ra quốc lộ 1 và chiếm được thị trấn Ninh Hoà , chia cắt chiến lược giữa Quân khu 1 với Quân khu 2 của địch . Thời cơ tiến về giải phóng Nha Trang lúc này đang rất thuận lợi , Sư trưởng Hồ Đệ chỉ đạo Trung đoàn 24 nhanh chóng tổ chức lực lượng để tiến về đánh chiếm Nha Trang . 

  11 giờ trưa ngày 2/4 , lực lượng đột phá đi đầu của Trung đoàn 24 gồm : Tiểu đoàn 3 - Trung đoàn 28 , Đại đội 11 - Trung đoàn 24 , một tiểu đoàn pháo cao xạ , một đại đội xe tăng , một đại đội xe thiết giáp và đại đội 6 pháo binh của Trung đoàn 4 từ Ninh Hoà bắt đầu hành tiến tiến về Nha Trang . Tham mưu phó Sư đoàn - Vũ Đình Thước trực tiếp chỉ huy mũi tấn công này . Một khó khăn lúc này xuất hiện là do tốc độ tiến quân của ta trong ngày 1/4 phát triển khá nhanh nên bộ phận phục vụ đảm bảo đạn cho xe tăng không theo kịp , các xe tăng lúc này đạn còn rất ít , nếu chờ bộ phận phía sau chuyển đạn đến sẽ lỡ cơ hội tấn công Nha Trang . Chính trị viên Tiểu đoàn 3 - Nguyễn Trần Vân Quý - chỉ huy lực lượng đột kích đi đầu liền hội ý với chỉ huy của xe tăng và pháo cao xạ là do đạn của xe tăng còn ít nên trong quá trình tấn công sẽ dùng súng máy 12 ly 7 của xe tăng và pháo cao xạ 37 ly bắn thẳng để uy hiếp quân địch , mục tiêu nào pháo cao xạ không tấn công được mới dùng pháo xe tăng . Với cách đánh đó đến 16 giờ ngày 2/4 , quân ta đã  đánh tan được hai cụm địch phòng thủ bảo vệ Nha Trang ở đèo Rọ Tượng và đèo Rù Rì . 

    Nha Trang là một thị xã lớn ở khu vực miền Trung và có ý nghĩa rất quan trọng đối với địch . Tại đây địch có Sở chỉ huy Quân khu 2 , lực lượng địch ở Nha Trang lúc này ta hoàn toàn không nắm được . Về phía ta , nếu đánh vào Nha Trang trong chiều ngày 2/4 thì lực lượng khá mỏng vì không có ô tô chuyên chở nên đại bộ phận vẫn còn ở phía sau  , Trung đoàn 24 đang ở Ninh Hoà , Trung đoàn 66 và 28 còn ở mãi trên đèo Phượng Hoàng , Dục Mỹ nhưng khi nhận được thông tin địch ở Nha Trang đang tháo chạy , quyết không để lỡ thời cơ , Tham mưu phó Vũ Đình Thước quyết định không chờ lực lượng phía sau đến , sử dụng Tiểu đoàn 3 cùng xe tăng , xe thiết giáp đánh thẳng vào Nha Trang .  17giờ ngày 2/4  , sau khi quyết sạch bọn địch ở hai bên đường , đoàn xe tăng , xe bọc thép , pháo cao xạ , xe vận tải chở theo bộ binh Tiểu đoàn 3 và Đại đội 11 - Trung đoàn 24 đã tiến vào thị xã . Tình hình Nha Trang lúc này rất hỗn loạn , bọn địch thua chạy từ đèo Phượng Hoàng , Dục Mỹ , Ninh Hoà  về đây đang dùng súng đập phá các cửa hàng , cửa hiệu của dân để cướp đồ . Khu chợ Đầm , một chợ sầm uất nhất của Nha Trang đang bị địch vơ của đốt cháy , nhiều tiếng súng nhỏ vẫn còn nổ trong thành phố . Đoàn xe tăng , xe bọc thép cùng bộ binh Tiểu đoàn 3 tiến vào đến đâu tình hình ổn định tới đó , nhân dân thấy bộ đội vào hết sức mừng rỡ , ùa ra đường chào đón . Do lực lượng vào thành phố lúc này chỉ có Tiểu đoàn 3 và Đại đội 11 là quá mỏng nên Ban chỉ huy Tiểu đoàn 3 quyết định cho bộ đội chiếm giữ hai mục tiêu trọng yếu nhất là Bộ Tư lệnh Quân khu 2  và  sân bay Nha Trang , lực lượng còn lại gồm xe tăng , xe bọc thép , pháo cao xạ và xe tải chở bộ binh , Tiểu đoàn tổ chức cho chạy quanh thị xã để thị uy quân địch , chờ lực lượng ở phía sau đến tiếp ứng . Lúc này phía ngoài biển , gần đảo Hòn Khoai vẫn còn một số tàu chiến địch , Trung đoàn 4 pháo binh của Sư đoàn đã đặt pháo ngay trên đường phố nã đạn vào những chiếc tàu chiến này làm chúng hoảng sợ bỏ chạy .

   17 giờ , nhận được tin lực lượng đột phá đi đầu đã chiếm được Nha Trang , Trung đoàn trưởng Trung đoàn 24 - Vũ Tài cùng chính ủy Bùi Hoè lúc này đang ở Ninh Hoà quyết định , trưng dụng xe của dân , được xe nào chở bộ đội vào Nha Trang xe đó để tiếp ứng cho lực lượng phía trước . 18 giờ 30 ngày 2/4 , toàn bộ Trung đoàn 24 cũng đã có mặt tại Nha Trang , bộ đội lúc này nhanh chóng được triển khai chiếm giữ các mục tiêu trong thành phố .

  Thế là chỉ sau một ngày tiêu diệt Lữ dù 3 , Sư đoàn lại giành được một chiến thắng rất quan trọng nữa đó là chiếm được thị xã Nha Trang . Một thị xã lớn có ý nghĩa chiến lược đối với ta . Đây quả  là một thắng lợi mà ta cũng chưa lường tới nó lại diễn ra nhanh như vậy . 

  Để phát triển tiến công , 20 giờ đêm 2/4 , Tư lệnh Quân đoàn - Vũ Lăng lệnh cho Sư đoàn : ngay sáng ngày 3/4 , phải nhanh chóng tổ chức lực lượng truy kích quân địch về phía Cam Ranh . Nhận được lệnh của Tư lệnh Quân đoàn , Sư trưởng Hồ Đệ giao tiếp nhiệm vụ cho Trung đoàn trưởng Trung đoàn 24 - Vũ Tài , trong đêm phải tổ chức lực lượng để sáng sớm ngày 3/4 phát triển tiến quân về Quân cảng Cam Ranh . Trong đêm 2/4 , Sư đoàn cũng điều chuyển các xe tăng , xe bọc thép , pháo cao xạ đang đi cùng Tiểu đoàn 3 - Trung đoàn 28 , chuyển giao sang cho Trung đoàn 24 để tổ chức tấn công Cam Ranh .

  6 giờ sáng ngày 3/4 , cánh quân của Trung đoàn 24 dưới sự chỉ huy của Trung đoàn trưởng - Vũ Tài đã hành tiến tấn công tiến về Cam Ranh . Suốt chặng đường từ Nha Trang về Cam Ranh dài gần   40 km , địch dùng không quân liên tục ném bom ngăn chặn . Bộ binh và pháo cao xạ của ta vừa dùng pháo bắn trả máy bay địch , vừa dùng hỏa lực xe tăng bắn vào các chốt bộ binh địch ở hai bên đường . 13 giờ ngày 2/4 , Trung đoàn 24 đã chiếm được quận lỵ Cam Ranh đồng thời nhanh chóng đánh phát triển ra Quân cảng . Từ ngày 2/4 , khi biết tin Nha Trang thất thủ và thấy quân lính lũ lượt chạy qua đây về phía Phan Rang , quân địch ở quân cảng Cam Ranh đã rất hoang mang , dao động nay thấy xe tăng , xe bọc thép của ta xuất hiện chúng hoảng loạn bỏ chạy , vất bỏ quần áo , dày dép đầy trên đường . 

   14 giờ , Trung đoàn 24 đã  làm chủ hoàn toàn Quân cảng Cam Ranh - một quân cảng lớn nhất của Quân đội Nguỵ , một Quân cảng có ý nghĩa chiến lược rất quan trọng về mặt quân sự . Đây thực sự lại là một thất bại lớn nữa đối với Quân đoàn 2 địch . Tại quân cảng Cam Ranh , Sư đoàn đã thu rất nhiều vũ khí , súng đạn và phương tiện chiến tranh của địch .

 Với việc giải phóng Cam Ranh , chiến dịch Tây Nguyên đến đây cũng kết thúc toàn thắng  . Sau hơn 24  ngày đêm chiến đấu ( từ 9/3 đến 3/4 ) , Sư đoàn đã tiêu diệt và làm tan dã toàn bộ Sư đoàn 23 , Trung đoàn 40 - Sư đoàn 22 , liên đoàn 21 biệt động quân và Lữ đoàn dù 3 cùng nhiều Tiểu đoàn địa phương quân của địch , thu hàng vạn vũ khí và phương tiện chiến tranh , giải phóng một vùng đất rộng lớn dài tới 200 km suốt từ Buôn Ma Thuột tới Cam Ranh . Thắng lợi mà Sư đoàn giành được đã phá vỡ thế chiến lược của địch ở Quân khu 2 , làm cho địch tổn thất nặng nề về nhân lực và phương tiện chiến tranh  . Tạo thời cơ chiến lược mới cho cuộc tấn công tiếp theo của ta để giải phóng hoàn toàn miền Nam và thống nhất Đất nước ngay trong năm 1975 .