SƯ ĐOÀN 10 TRONG CHIẾN DỊCH TÂY NGUYÊN 

                                         PHẦN VII

                TRẬN KHÁNH DƯƠNG NGÀY 22/3/75 

                        

    Sau khi Phước An , Chư Cúc thất thủ , Phạm Văn Phú - Tư lệnh Quân đoàn 2 địch đã quyết định lập tuyến phòng thủ mới ở Khánh Dương với mục đích phối hợp với lực lượng Lữ dù 3 ở đèo M'Dắk , ngăn chặn cuộc tiến công của ta xuống đồng bằng ven biển miền Trung và Nha Trang . 

  Khánh Dương là một thị trấn nhỏ, nằm ở độ cao khoảng 1000 m , cạnh Quốc Lộ 21, nối liền vùng cao nguyên Ban Mê Thuột với vùng duyên hải Tỉnh Khánh Hòa, cách Quốc lộ 1 khoảng gần 60 km . Huyện Khánh Dương nằm phía Đông dãy núi Trường Sơn, gắn liền với đèo Phượng Hoàng - Mad'Rak, trên bình độ 500m so mặt nước biển. Phía Tây là một triền núi thấp độ cao 600 - 700m, gắn liền với dãy núi Chư Tô cao 820m , chạy dài 941m. Quận lỵ Khánh Dương nằm giữa khu vực đất tương đối bằng phẳng, nhiều đồi cao lúp xúp, nhiều lau lách xen lẫn các vườn cây và nương rẫy của đồng bào dân tộc, phạm vi chừng 10 đến 12km2 . 

Lực lượng địch ở Quận lỵ Khánh Dương lúc này có Sở chỉ huy Sư đoàn 23 do Lê Hữu Đức - Tư lệnh Sư đoàn 23 chỉ huy , tàn quân của 2 Trung đoàn 44 và 45 của Sư 23 thua trận từ Chư Cúc chạy về , 2 Tiểu đoàn của Trung đoàn 40 vừa được chúng điều từ Phú Yên lên cùng tiểu đoàn 231 địa phương của Tiểu khu Ninh Thuận . Về pháo binh ở đây địch có 2 pháo 155 ly  , 10 pháo 105 ly , một chi đội xe thiết giáp M113 .

   Về phía ta , sau khi chiếm được Chư Cúc ngày 19/3 , Bộ Tư lệnh Sư đoàn quyết định giao cho Trung đoàn 66 dùng tiểu đoàn 7 được tăng cường  1 tiểu đoàn cao xạ 37 ly của Trung đoàn 234, một đại đội pháo binh 105 ly của Sư đoàn , 8 xe tăng và xe thiết giáp của Trung đoàn xe tăng 273 do Tham mưu trưởng Sư đoàn - Võ Khắc Phụng cùng Trung đoàn trưởng Trung đoàn 66 - Nguyễn Đình Kiệp trực tiếp chỉ huy , hình thành mũi tấn công hợp đồng binh chủng , hành tiến tấn công theo trục đường 21 , gặp địch đâu tổ chức đánh đó , cấp tốc truy kích địch về hướng Khánh Dương không cho chúng kịp co cụm chống lại ta . Lực lượng còn lại của Trung đoàn 66 và 28 tổ chức hành quân bám theo đội hình . 

  Phải nói sau chiến thắng Buôn Ma Thuột và chiến thắng Phước An , Chư Cúc khí thế quyết tâm của bộ đội lên rất cao , bộ đội các đơn vị không kể ngày đêm hành quân liên tục truy kích địch . Đến tối ngày 20/3 , các Trung đoàn 66 , 28 của ta đã vượt chặng đường 40 km , có mặt tại vị trí tập kết tại phía Nam quận Khánh Dương . 

 Để nhanh chóng tiêu diệt cụm quân địch ở quận lỵ Khánh Dương , không cho chúng kịp tổ chức phòng thủ ,  Bộ Tư lệnh Chiến dịch quyết định tăng cường Trung đoàn 25 đang đứng chân ở Bắc Khánh Dương cho Sư 10 .

          Kế hoạch đánh Khánh Dương của ta như sau :

- Trung đoàn 28 được tăng cường 6 xe tăng T54 và 7 xe K63 , một tiểu đoàn pháo cao xạ , 2 đại  đội sơn pháo 85 ly có nhiệm vụ tấn công tiêu diệt tiểu đoàn 1 - Trung đoàn 40 và liên đoàn 922 của địch đang chốt chặn trên trục đường 21  , sau đó phát triển theo trục đường 21 , đánh vào Sở chỉ huy quân địch ở Quận lỵ Khánh Dương từ 2 hướng Tây và Tây Bắc

- Trung đoàn 66 dùng tiểu đoàn 7 và 9 tấn công vào quận lỵ Khánh Dương từ phía Nam , cùng đi với Trung đoàn 66 có một đại đội pháo cao xạ 37 ly .

- Trung đoàn 25 dùng một tiểu đoàn ( D3 ) phối hợp với Trung đoàn 66 và 28 tấn công Khánh Dương từ phía Đông Bắc

Theo kế hoạch tác chiến lúc đầu giữa Tham mưu trưởng Sư đoàn - Võ Khắc Phụng  cùng Trung đoàn trưởng Trung đoàn 66 - Nguyễn Đình Kiệp , Trung đoàn trưởng Trung đoàn 28 - Nguyễn Đức Cẩm và Trung đoàn trưởng Trung đoàn 25 - Lộ Khắc Tâm ta sẽ tổ chức tấn công quân địch ở quận lỵ Khánh Dương vào sáng 21/3 nhưng chiều 20/3 , sau khi đến Khánh Dương  , qua xem xét tình hình thấy công tác hiệp đồng giữa các đơn vị chưa thật đảm bảo , vẫn còn một số đơn vị chưa vào đến vị trí tập kết , Sư trưởng Hồ Đệ quyết định lùi thời gian tấn công sang sáng 22/3 để có thêm thời gian làm công tác chuẩn bị .

   Phán đoán ta sẽ tấn công Khánh Dương nên trong các ngày 20 và 21/3 , địch liên tiếp cho máy bay và pháo binh bắn dọc theo 2 bên đường 21 để chặn quân ta . Sáng 21 tháng 3, một tình huống bất ngờ ngoài dự kiến đã xảy ra  , địch cho tiểu đoàn 2 từ Quận lỵ đánh lên phía Bắc gần nơi Trung đoàn 25 của ta đang đứng chân . Sư đoàn giao Trung đoàn 25 tổ chức một lực lượng kìm chân Tiểu đoàn địch này để các lực lượng của ta tiến hành vào bao vây . Suốt ngày 21/3 , lực lượng này của địch chỉ phát triển ra cách Khánh Dương chừng 3 km thì dừng lại , đến chiều tối chúng co cụm lại ở phía Nam cách Quận lỵ . Chiều 21/3 có ý kiến đề xuất nhân cơ hội Tiểu đoàn này của địch thoát ra khỏi công sự ta tổ chức tấn ngay để tiêu diệt nhưng Sư trưởng Hồ Đệ không nhất trí , vẫn giữ quan điểm để sáng 22/3 đánh hợp đồng binh chủng .

  7 giờ sáng ngày 22 tháng 3, theo đúng kế hoạch , 2 khẩu pháo 155 ly cùng , 6 pháo 105 ly , 2 pháo 85 ly của Chiến dịch và của Sư đoàn đã tập trung bắn mãnh liệt vào Sở chỉ huy Trung đoàn 40 , khu sân bay , khu trận địa pháo ở khu vực Quận lỵ và khu vực 2 tiểu đoàn địch đang dã ngoại ở phía Nam Quận lỵ . Trận bắn pháo của ta kéo dài 1 giờ liền , gây cho địch tổn thất lớn . Để cứu nguy cho bọn địch ở Khánh Dương , địch huy động nhiều tốp máy bay ném bom vào đội hình của quân ta , đặc biệt là trên hướng tấn công của Tiểu đoàn 1 và Tiểu đoàn 2 trên trục đường 21 . Ở hướng của Tiểu đoàn 3 đánh theo hướng Tây Nam , quá trình tấn công bị không quân địch đánh cây cối đổ nhổn ngang dẫn đến đội hình xe tăng bị lạc ra đường 21 , khi ra đường 21 , xe tăng và bộ binh đi cùng phát hiện được một đại đội địch đang chốt ở đây liền báo cáo về Sư đoàn xin được tấn công nhưng Sư trưởng Hồ Đệ không đồng ý , yêu cầu Tiểu đoàn cùng xe tăng quay lại hướng tấn công đã được giao . 8 giờ , Tiểu đoàn cùng xe tăng , xe thiết giáp đã quay lại hướng tấn công ban đầu và tổ chức phát triển tiến công . Quá trình tấn công , Tiểu đoàn lại bị không quân địch chặn đánh quyết liệt làm hỏng 2 xe tăng T54 và  2 xe thiết giáp K63 . Duy nhất ở hướng tấn công tiểu đoàn 3 lúc này chỉ còn 1 xe tăng T54 số 983 và một xe bọc thép K63 số 032 do Trung đội trưởng Nguyễn Văn Nhất chỉ huy  . Tuy bị tổn thất nhưng bộ binh và xe tăng Tiểu đoàn 3 vẫn dũng mãnh xông lên tấn công vào Quận lỵ  . Thấy xe tăng ta xuất hiện từ sườn bên phải đánh vào , địch ở phía Tây quận lỵ hoảng sợ bỏ chạy . Tiểu đoàn 3 cùng xe tăng tràn vào phía trong Quận lỵ đánh chiếm các mục tiêu như sân bay , căn cứ chỉ huy Trung đoàn 40 , khu trận địa pháo . Đến 12 giờ trưa ngày 22/3 , Tiểu đoàn 3 đã chiếm được Chi khu Khánh Dương . 

   Trên hướng tấn công chủ yếu của  Tiểu đoàn 2 và Tiểu đoàn 1 ở hướng đường 21 . Được 3 xe tăng , 4 xe thiết giáp K63 và một đại đội pháo cao xạ đi cùng  hỗ trợ , Tiểu đoàn 2 đã tổ chức mũi đột kích bộ binh cơ giới đánh thẳng vào tuyến phòng thủ của Tiểu đoàn 1 - Trung đoàn 40 và Tiểu đoàn bảo an 231 của địch chốt chặn ở trên trục đường 21 . Địch lợi dụng công sự chống trả quyết liệt đồng thời huy động nhiều tốp máy bay chặn đánh quân ta và phá hủy chiếc cầu trên trục đường 21 . Đại đội pháo cao xạ đi cùng đội hình Tiểu đoàn 1 và 2 đã đánh trả quyết liệt máy bay địch , bắn rơi 2 máy bay , tuy vậy không quân địch cũng gây tổn thất khá lớn cho bộ đội ta , một khẩu đội pháo 37 đã bị bom địch đánh trúng , hơn 2 chục cán bộ , chiến sỹ đại đội 2 và đại đội 3 của Tiểu đoàn 1 trúng bom , bị thương và hy sinh . Lúc 9 giờ ngày 22/3 , khi tiến đến cầu H Dinh , sát quận lỵ đội hình phải dừng lại do cầu đã bị địch đánh sập . Tới 13 giờ ngày 22/3 , công binh mới khắc phục xong ngầm , bộ binh và xe tăng Tiểu đoàn 2 và Tiểu đoàn 1 tiếp tục phát triển tiến công về Quận lỵ . Khi vào Quận lỵ thì gặp cánh quân của Tiểu đoàn 3 và Trung đoàn 66 .

  Ở hướng Nam và hướng Đông Nam  , từ đêm 21/3 , Tiểu đoàn 7 và Tiểu đoàn 9 của Trung đoàn 66 cùng Tiểu đoàn 2  - Trung đoàn 25 cũng đã bí mật áp sát , bao vây Tiểu đoàn địch đang trú dã ngoại  tại phía Nam quận lỵ . Sáng 22/3 , trong lúc pháo binh ta bắn vào khu vực Tiểu đoàn địch đang dã ngoại ở phía Nam quận lỵ  thì từ 3 hướng Trung đoàn 66 , Trung đoàn 25 cũng đồng loạt nổ súng tấn công . Bọn địch ở đây từ sáng đã bị pháo binh ta bắn trúng đội hình , gây tổn thất lớn đã rất hoảng sợ , khi bộ binh ta xuất hiện chúng vội vã tháo chạy băng qua cánh đồng về phía Quận lỵ . Tiểu đoàn 7 và Tiểu đoàn 9 của Trung đoàn 66 liền tổ chức truy kích , gây cho địch thương vong lớn , chỉ còn một số ít sống sót chạy về tới Quận lỵ . 

10 giờ cánh quân của Trung đoàn 66 tổ chức tấn công vào Quận lỵ , bộ đội ta tỏa ra đánh chiếm các mục tiêu còn lại , sau đó tiến thẳng về căn cứ Sở chỉ huy Trung đoàn 40 và gặp cánh quân của tiểu đoàn 3 - Trung đoàn 28 tại đây  . Sở chỉ huy Sư đoàn 23 do tên đại tá Lê Hữu Đức - Tư lệnh Sư đoàn chỉ huy biết quân ta tấn công , từ sáng sớm đã rút chạy về phía đèo M' Đắk .  

   Kết quả trong trận này ta loại khỏi vòng chiến đấu 1.500 tên địch, bắn rơi 4 máy bay A37 và 1 trực thăng võ trang , bắn cháy 4 xe M113 , thu 6 pháo 105 ly, 4 xe GMC và nhiều quân trang, quân dụng khác . Phá vỡ âm mưu lập tuyến phòng thủ ở Khánh Dương của địch .

Thừa thắng Sư đoàn lệnh cho Trung đoàn 28 tổ chức cho Tiểu đoàn 2 cùng xe tăng , xe thiết giáp , pháo cao xạ truy kích địch về hướng đèo M'Drak . Đến 16 giờ ngày 22/3 , cánh quân này dừng lại cách đèo M' Drak chừng 4 km .